خانه دانش بنیاد ثبوتی رویداد «آب‌وهوا و گرم شدن زمین» را با هدایت خانم ماندانا فرهادیان فیزیک‌پیشه، مترجم و تسهیلگر اتاق کتاب خانه دانش و با شرکت بچه‌ها، کارگروه اجرایی خانه دانش، همراهی صمیمانه دکتر حمیدرضا خالصی‌فرد و مدیریت و کارکنان اداره کل هواشناسی استان زنجان در روز پنجشنبه 30 مردادماه برگزار کرد.
روزهای تابستانی داغ و گرمای کلافه‌کننده در جایی که هنوز برف‌های طولانی و حجیم و خنکی تابستان‌هایش از خاطره‌ها نرفته و تجربه ملموس و تلخ گرم شدن زمین و رویدادی که تلاشی برای حیات است و بچه‌ها و خانواده‌هایی که مشتاقانه زیر تیغ آفتاب و گرمای بعدازظهر خودشان را به اداره هواشناسی رساندند. روزی که نمی‌دانی از استقبال و هیجان بچه‌ها و توسعه فعالیت‌های خانه دانش خوشحال باشی یا غمگین برای زمین؛ تنها خانه‌ای که داریم.
این برنامه با صحبت‌های مهندس محمدرضا رحمان‌نیا و دکتر خالصی‌فرد در سالن کنفرانس اداره هواشناسی آغاز شد. پرسش‌های مهندس رحمان‌نیا درباره چیستی آب‌وهوا و پیش‌بینی آن و توضیحات دقیق دکتر خالصی‌فرد درباره کره زمین، مشخصات، اندازه و اتمفسر، بچه‌ها را به پرسش «گرم شدن زمین چیه؟» رساند که پاسخ آن بخش بعدی برنامه و کارگاه خانم فرهادیان بود.
خانم فرهادیان ضمن گفتگو و تعامل با بچه‌ها، با بررسی نمونه‌های مختلف، نمایش عکس، انیمیشن به توضیح مسئله گرمایش زمین، تأثیر آن روی حیات و محیط‌زیست در زمین پرداخته و درباره اثر گلخانه‌ای، نقش انسان‌ها در افزایش تولید گازهای گلخانه‌ای و راه‌های کاهش تولید شان صحبت کردند، صبورانه نظرات و تجربه‌های بچه‌ها از این موضوعات را شنیده و زمینِ امروز را به دست بچه‌های آینده سپردند! بچه‌هایی که هیجان‌زده از دانستن درباره موضوعی که به محض خروج از ساختمان برایشان قابل لمس بود، می‌خواستند مراقبتشان از زمین را از همان لحظه شروع کنند!
در پایان کارگاه، دکتر خالصی‌فرد لوح یادبودی برای سپاسگزاری از همراهی ارزشمند اداره هواشناسی، به مهندس رحمان‌نیا تقدیم کردند.
در بخش بعدی با همراهی کارکنان اداره هواشناسی به اتاق سینوپتیک – یک واحد تخصصی در سازمان هواشناسی که وظیفه جمع‌آوری و تحلیل داده‌های هواشناسی هم‌زمان (سینوپتیک) را دارد- رفتیم. اتاقی متصل به ایستگاه هواشناسی که انبوهی از داده‌ها در آن گرد می‌آمدند تا نقشه‌های پیش‌بینی آب‌وهوا شکل بگیرند. کاری 24 ساعته و دقیق و جهانی که کنجکاوی هر کاوشگری را برمی‌انگیخت. دستگاه‌های اصلی اتاق سینوپتیک هواشناسی برای اندازه‌گیری پارامترهای جوی شامل دما، فشار جو، رطوبت، سرعت و جهت باد، میزان بارش و تابش خورشیدی هستند که برای ثبت بعضی از آن‌ها مراجعه مستقیم به ایستگاه هواشناسی لازم است.
سپس دکتر خالصی‌فرد در آزمایشی، اثر آب شدن یخ‌های قطب شمال و جنوب را نشان دادند که حتی بزرگترها هم کنجکاو شده و به پرسش و کاوشگری پرداختند. در ادامه، بازدید از ایستگاه هواشناسی سنتی و خودکار انجام شد که با توضیحات مهندس رحمان‌نیا و دکتر تقی‌لو درباره ساختار و چیدمان دستگاه‌ها و کارکردشان همراه بود. جالب بود که شنیدیم داده‌های دماسنجی که توسط انسان خوانده می‌شد از دستگاه خودکار دقیق‌تر است. در پایان این بخش، دکتر خالصی‌فرد در آزمایش جالب دیگری، اثر گلخانه‌ای را که بچه‌ها در توضیحات خانم فرهادیان با آن آشنا شده بودند، نشان دادند.
بخش پایانی هم بازدید از اتاق پیش‌بینی آب‌وهوا و آشنایی مختصری با نقشه‌های هواشناسی بود. نوشتیم بخش پایانی ولی وقتی بازدید از ایستگاه هواشناسی بچه‌ها را متوجه وسایل بازی در گوشه‌ای از حیاط کرد، بهتر است بگوییم بخش پایانی بازی بچه‌ها بود! سپاسگزار همراهی اداره هواشناسی و همه شرکت‌کنندگان در رویداد هستیم.❤️
پی‌نوشت: ساعت 15 پنجشنبه 6 شهریور در کارگاه و نمایشگاه «بچه‌هایِ امروز، زمینِ فردا» منتظرتان هستیم. استاد یوسف ثبوتی در این برنامه حضور خواهند داشت.
اولين ايستگاه هواشناسي استان در سال 1337 در زنجان در چهار راه انقلاب در ساختماني استيجاري تأسيس شد و ادوات نصب شده عبارتند از ترمومترهاي چهار گانه ، بادنما و باران سنج و دستگاه مخابراتي مورس MORS بود كه با دو نفر پرسنل انجام وظیفه مي کردند و بعلت كوچك بودن محوطه و حياط ساختمان مذكور ، در سال 1339 ايستگاه از چهار راه انقلاب به كوچه بيمارستان شهيد بهشتي ( شهناز سابق ) معروف به كوچه آتش نشاني انتقال يافت ودرکنار همین کوچه از چهارراه سعدی فعلی به بالا باغی به نام باغ ملا انتقال یافت كه با احداث خیابان سعدی شمالی باغ مذکور از بین رفت و تبدیل به مغازه و ساختمان مسکونی گردید.درسال 1346 دستگاه مخابراتي (MORS ) تبديل به بي سيمي بنام ( S. S. B ) شد: ضمنا” قبل از سال 1345 نيز هواشناسي و هواپيمائي وظيفه مشترك داشتند و ساختمان آن دو نيز در كنار هم قرار داشت . تا قبل از سال 1348 از آمار تهيه شده در زنجان نگهداري نمي شد و همه اطلاعات به تهران مخابره و بايگاني مي شد و تا اين زمان آمار در زنجان موجود نبود و از سال 1350 بصورت مرتب نسخه اي از آمار تهيه شده در ايستگاه زنجان نگهداري شد و ادوات نصب شده عبارت بودند از ترمومترهاي چهارگانه ، بادنما ، باران سنج ، فشار سنج و فشارنگار ، كه در وسط حياط مرحوم آقاي قلعه اي كه استيجاري بود ، نصب شده بود و روزانه 5 نوبت سينوپ از ساعت 0300 Z ( 6.5 محلي ) تا 1500 Z ( 18.5 محلي ) گزارشات تهيه و بوسيله دستگاه (S . S . B ) به تبريز و فرودگاه مهر آباد مخابره مي شد تا اينكه در سال 1353 توسط مأمورين اعزامي از تهران دستگاه باران نگار و ترمومترهاي خاك (cm 10 ، cm 20 ، cm 50 و cm 100 ) در محوطه ايستگاه نصب شد . لازم به توضيح است كه تمام امور اداري و مالي مستقيما با اداره سينوپتيك هواشناسي كل كشور انجام مي شد و فقط گزارشات تهيه شده گاها به تبريز مخابره مي شد و اكثر گزارشات هوا به فرودگاه مهر آباد ارسال مي گرديد و در موقع قطعي برق گزارشات با تلفن گرام به تهران ارسال مي شد . در سال 1354 با اضافه شدن دستگاه آفتاب نگار به ادوات موجود ، آماربرداري از ساعات آفتابي نيز شروع شد و با افزايش تعداد پرسنل از 2 نفر به 3 نفر ، ساعات ديده باني نيز از ساعت 0200 Z تا 0900 Z بصورت متار و سينوپ و بقيه تا ساعت 1800 Z فقط سينوپ تهيه و گزارش مي شد و مجددا با انتقال يك نفر ديده بان از زنجان به هواشناسی شمال، ايستگاه 2 نفره با تهيه 5 سينوپ انجام وظیفه می کرد. ازاوايل سال 1355 با اضافه شدن 2 نفرپرسنل ازهواشناسی بندرعباس پرسنل ايستگاه با احتساب رئيس ايستگاه به 4 نفر رسيد و از ساعت 0200 Z تا 0900 Z بصورت متار و سينوپ و بقيه 0000 Z بصورت سينوپ تهيه و مخابره مي شد . لازم به توضيح است كه ايستگاههاي كليماتولوژي و باران سنجي آمار تهيه شده را مستقيما به اداره آمار تهران ارسال مي كردند و آمار باران سنجي ها در مركز استان وجود نداشت پس از مكاتبات زياد با تهران ترتيبي داده شد كه آمارايستگاههاي باران سنجي در مركز استان نیزنسخه برداری شد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي دستگاه تشعشع سنجي نيز در سال 1360 به ادوات موجود ايستگاه اضافه شده و آمار برداري از آن شروع شد و در اين سال پرسنل ايستگاه شامل رئيس ايستگاه ، 4 نفر ديده بان و 4 نفر خدمات ، كلا 9 نفر بود سازمان هواشناسی با استاندارد کردن زمينهاي هواشناسي درکل کشورازسال 1362 و پس از پيگيريهاي زياد در مركز استان ، نسبت به تهيه زمين فعلي هواشناسي که در ضلع شرقي صدا وسيما از منابع طبيعي استان ، به ابعاد حدود يك هكتار اقدام شد كه با احداث ساختمان از طريق سازمان مركزي و پلاتفرم 26 × 26 متر در آبان ماه 1362 با كمترين امكانات ، با همكاري اداره فني منطقه ( هواشناسي تبريز) زير نظر هواشناسي منطقه آذربايجان آمار برداري در محل جديد شروع شد و دستگاه مخابراتي نيز( S. S. B ) بود كه ايستگاه مذكور رسما در 22 بهمن 1362 توسط آقاي دكتر نوريان رياست محترم سازمان هواشناسي كشور و استاندار وقت و ساير مسئولين استان افتتاح شد و ايستگاه قبلي نيز بمدت 6 ماه جهت تطبيق دادن آمار دو ايستگاه قديم و جديد آمار برداري مي شد همين روال ادامه داشت تا اينكه در سال 1368 با تشكيل ادارات هواشناسي استانها ، امور مالي ايستگاههاي سينوپتيك زنجان، خرمدره، تكاب و ميانه كه بصورت ناحيه اي زير نظر منطقه آذربايجان انجام مي شد به زنجان واگذارشد وآمار ايستگاههاي باران سنجي و كليماتولوژي چهار شهرستان فوق پس از جمع آوري به تبريز ارسال مي شد ازسال 1374 ادارات هواشناسي استانها به اداره كل ارتقاء يافتند و اداره کل هواشناسی استان زنجان رسما” شروع به کار کرد و گزارشات تهيه شده 24 ساعته بصورت سينوپ و متار از طريق دستگاه PCTELEX به تبريز و تهران مخابره مي شد.
برگرفته از: تاریخچه هواشناسی استان زنجان
