عصر روز سهشنبه 30 مردادماه 1403 موزه خانه دانش بنیاد ثبوتی با تلاش و هدایت دکتر حمیدرضا خالصیفرد صاحب چیدمانهای تازهای در بخش ژیروسکوپ (چرخشنما) شد.
موزهگردی و سازهبازی خانه دانش سهشنبهها و پنجشنبههای هر هفته ساعت 16 تا 17:30 و 17:30 تا 19 برقرار است.
منتظر دیدارتان هستیم.
ژیروسکوپ چرخ چرخنده و پُرسرعتی است که وزن آن بر محور حلقهٔ بیرونی متمرکز است و میتواند آزادانه عمود بر صفحهٔ دَوَران در یک یا چند راستا بچرخد.
چرخشنما وسیلهای برای اندازهگیری یا حفظ جهت میباشد که از اصل بقای تکانهٔ زاویهای استفاده میکند. یک چرخشنمای مکانیکی همیشه یک چرخ یا دیسک چرخنده با محور آزاد دارد که میتواند در هر جهتی قرار گیرد. رفتار یک چرخشنمای مکانیکی نشان دهندهٔ پایستگی ویژگیهای تکانهٔ زاویهای (مقدار انرژی جنبشی و جهت آن به عنوان یک مقدار برداری) است. تغییر این جهتگیری بر اثر گشتاور خارجی بسیار ناچیز است. این به دلیل همان زاویهای بزرگ خود به همراه نرخ زیاد چرخش آن است. چون گشتاور خارجی توسط نگاه داشتن وسیله در یک حلقه کمینه میشود جهت آن تقریباً ثابت میماند، صرف نظر از اینکه سطحی که وسیله روی آن قرار گرفته چقدر حرکت میکند. چرخشنماهای با فناوری حالت جامد هم وجود دارند مانند ژیروسکوپهای حلقهٔ لیزری، ژیروسکوپهای فیبر نوری و پیزوالکتریک.
کاربردهای چرخشنما شامل هدایت، زمانی که قطبهای مغناطیسی کار نمیکنند (مانند موقعیت تلسکوپ هابل) یا به اندازهٔ کافی دقیق نیستند (مثل ICBM) یا برای پایدارسازی ماشینهای پرنده مثل هلیکوپترهای هدایت شونده از راه دور یا پَهپادها میباشد. به دلیل دقت بالاتر، ژیروسکوپها همچنین در حفظ جهت در معدن کاری تونلها هم به کار میروند. در تلفنهای همراه نیز ژیروسکوپ کاربرد دارد وتحت عنوان چرخش خودکارصفحه (screen rotation) میتوان آن را فعال کرد.
حسگر چرخشنما در تلفنهای همراه را ممکن است با حسگر شتابسنج یکسان بدانند اما در حقیقت کار این دو با هم تفاوت دارد. حسگر شتاب سنج ماهیت الکتریکی دارد اما حسگر چرخشنما بر پایه مکانیک میباشد. این حسگر به وسیلهٔ چرخش دو حلقه و چگونگی قرارگیری و حرکت آنها قابلیت تشخیص چرخش را ایجاد میکند.
برگرفته از: ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد